Vogels spotten

De vaak lange reizen zijn niet zonder gevaar. Roofdieren, slecht weer, de jacht, hoogspanningskabels e.d. eisen jaarlijks hun tol. Maar ook open zee, woestijnen en hoge bergen vormen uitdagende obstakels om te overwinnen of te omzeilen. Zo mijden heel veel soorten grote open wateren en zoeken ze de smalste zee-engten op om over te steken. Op deze plaatsen is de vogeltrek dan ook, mits je op het juiste moment aanwezig bent, het spectaculairst. Beroemde “hot spots” zijn bijvoorbeeld de Straat van Gibraltar in Zuid-Spanje, de Bosporus in Turkije en dichter bij huis Falsterbo in het uiterste zuiden van Zweden. De Sahara kan voor soorten, die in midden en zuidelijke Afrika overwinteren, een dodelijk obstakel vormen. Vooral als het weer omslaat en zandstormen de regio teisteren kan dit tot veel slachtoffers leiden.

Het sublieme richtingsgevoel van trekvogels fascineert de mens al honderden jaren lang. Zo wist men vroeger zeker dat de zwaluwen in de modder van een uitgestrekt moeras overwinterden. Door ringonderzoek is aangetoond dat een boerenzwaluw, die hier in Nederland in een boerenschuur gebroed heeft en bij Kaapstad, Zuid-Afrika overwinterde, het volgende broedseizoen feilloos de weg teugvond naar dezelfde boerenschuur!

Hoewel we nog lang niet alles weten over dit fenomeen, is wel duidelijk dat vogels van verschillende instrumenten gebruik maken. Dit kan overigens per soort verschillen. Veel soorten oriënteren zich m.b.v. een ingebouwd kompas, de stand van de zon, maan en sterren. Ook zijn er sterke aanwijzingen dat soorten een kaart aanmaken in hun brein, waarop ze zich kunnen oriënteren. De kustlijn en grote rivieren en wateren vormen daarin vaak belangrijke bakens.

De belangrijkste trekroutes concentreren zich langs de kusten van de continenten. Ons land ligt precies op een belangrijk knooppunt op de Oost-Atlantische trekroute. Jaarlijks komen hier tientallen miljoenen vogels langs. Het gaat daarbij om ruim 300 verschillende soorten. Deze strategische ligging van Nederland zorgt ervoor dat we een zeer vogelrijk land zijn. Nationaal Park Nieuw Land ligt ook op deze trekroute!